Mensen met leeftijdsgebonden cataract ontwikkelen geleidelijk een mistig zicht. In de meeste gevallen kan een ingreep soelaas brengen en binnen enkele dagen na de ingreep kan de patiënt weer een lichte activiteit opnemen.
Cataract, in de volksmond ook ‘staar’ genoemd, is de belangrijkste oorzaak van slecht zien wereldwijd en van blindheid in de derde wereld. Cataract maakt het zicht wazig, maar heeft weinig invloed op het gezichtsveld. De ziekte is vaak het gevolg van het normale verouderingsproces, maar ook andere oorzaken kunnen cataract uitlokken: oogtrauma na stomp trauma of perforatie door een projectiel, chronische oogontstekingen of uveïtis genoemd, medische aandoeningen zoals diabetes, nierfalen, spieraandoeningen, maag-darmaandoeningen, het gebruik van medicatie zoals corticoïden, roken, enz. Soms is cataract aangeboren en erfelijk. Ook baby’s en kinderen kunnen cataract vertonen.
De ooglens ligt achter de pupil. Het is een dubbelbolle lens die het licht bundelt op het netvlies, dat de beelden registreert en ze naar de hersenen doorstuurt. De transparantie van de ooglens is van zeer groot belang voor een getrouwe transmissie van het licht zodat kleuren en contouren correct kunnen worden waargenomen. Naarmate de leeftijd vordert, vertonen de eiwitten in de ooglens de neiging om te oxideren en te agglutineren, waardoor ze langzaam vertroebelt.
De meest voorkomende symptomen van cataract zijn:
Een heelkundige ingreep is de enige mogelijkheid op herstel. Het is een snelle, maar delicate ingreep waarbij de troebele ooglens door een kunstmatige lens wordt vervangen. De ingreep gebeurt ambulant (dagopname in een erkend centrum van enkele uren) en kan onder lokale topische anesthesie (met druppeltjes). In de meest gunstige gevallen wordt er een sneetje van minder dan 3 mm gemaakt aan de rand van het hoornvlies om zo tot bij het kapsel van de ooglens te komen. Met ultrasone trillingen, laser of aspiratie (naargelang de hardheid van de ooglens) wordt de kern van de vertroebelde ooglens verpulverd en afgezogen. Daarna wordt een ooglens vervaardigd uit kunsthars ingebracht. Na een cataractingreep wordt het zicht zeer snel weer helder en en scherp op voorwaarde dat het netvlies en de oogzenuw gezond en wel zijn. Wanneer men de ziekte zijn beloop laat gaan, zal het zicht progressief verminderen tot waarneming van licht. Het lezen wordt het langst bewaard.
Naarmate een netvliesloslating vordert, verstoort zij het centrale en perifere zicht en zorgt zij voor een aanzienlijk gezichtsverlies. Een heelkundige ingreep is dan dringend nodig.
Leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD) verstoort het centrale zicht; het perifere zicht houdt meestal stand. Het verlies van centraal zicht is hinderlijk in het leven van elke dag.
Glaucoom veroorzaakt een progressief gezichtsverlies dat begint in het perifere zicht, en langzaam uitbreidt naar het centrum. Zonder behandeling kan deze ziekte blindheid tot gevolg hebben.