Achter de coulissen van audiodescriptie

Audiodescriptie (AD) is essentieel om cultuur toegankelijk te maken voor blinde en slechtziende personen. Zo kunnen ze de actie volgen en zich onderdompelen in de sfeer van een film, documentaire of voorstelling. Een blik achter de schermen met Aude Piette, codirecteur van PAF.

PAF is het bedrijf dat de audiodescriptie realiseerde voor de tv-spot van onze campagne. Zij beheersen alle stappen van AD en ontvingen vorig jaar de Marius (n.v.d.r.: een onderscheiding voor AD n.a.v. de uitreiking van de Césars filmprijzen) voor de film ‘Le Règne animal’. Piette: “De eerste stap is schrijven. Dat omvat alles wat beschreven moet worden zodat de kijker alle belangrijke informatie opvangt (een spottende glimlach, een klok die het uur aangeeft...). Een AD wordt immers ingevoegd tussen de geluiden, het mag dus geen dialoog of geluid overstemmen. In een film van 90 minuten werken we met 2 auteurs die schrijven, corrigeren en de AD opnemen, die we laten testen door een supervisor met visuele handicap en een linguïstische supervisor.” De tweede stap vindt plaats in de studio, waar de AD wordt opgenomen door een acteur, onder toezicht van de artistieke directeur en de geluidstechnicus. “Al deze stappen rechtvaardigen de prijs en de tijd die nodig zijn voor het maken van een AD.”

Artificiële intelligentie (AI) deed ook zijn intrede in het beroep. “Het is sneller en 2 tot 4 keer goedkoper, maar er is geen supervisie en de stem is robotachtig. Het is waarschijnlijk beter dan niets, maar er zijn regels die gevolgd moeten worden om een goede AD te maken. De sleutel tot succes is een zo discreet mogelijke AD om het luistercomfort te garanderen. Ook de kwaliteit van de stem en de uitspraak is belangrijk. Kijkers kunnen een zaal verlaten als de stem van de verteller hen niet bevalt. Een geslaagde AD bestaat uit een goede woordkeuze en het schrijven dat bedoeld is om gehoord te worden”, besluit Piette.

Films die in België worden geproduceerd moeten voorzien zijn van AD. Dankzij apps zoals Earcatch of Greta kunnen films met AD in elke zaal worden bekeken, met een smartphone en een koptelefoon.

En op tv?

“Met beperkte middelen proberen we bij VRT onze content zoveel mogelijk toegankelijk te maken”, zegt Jan-Willem Van Hoof, Teamlead Audiodescriptie bij VRT. “We voorzien AD bij alle fictie op Eén en Canvas (exclusief soap), voor enkele Ketnet-reeksen, documentaires van Canvas en maken live-AD voor programma’s als de MIA’s, of het EK-voetbal. Daarnaast moeten ook films en programma’s die steun krijgen van het VAF (Vlaams audiovisueel fonds), ook van AD worden voorzien. Als je via je VRT-profiel aangeeft dat je AD wil, krijg je in VRT Max een aangepaste interface waardoor audiodescriptie automatisch opstart als die beschikbaar is en waarbij je ook het AD-aanbod prioritair te zien krijgt op het beginscherm. Waar wij nog extra op moeten inzetten is het duidelijker kenbaar maken aan doelgroepen wanneer er audiodescriptie is, want we hebben het gevoel dat onvoldoende gebruikers dat weten. Daarom hebben we ook een WhatsApp-kanaal opgezet waar we alle praktische informatie en laatste nieuwtjes over het audiodescriptie-aanbod delen.”

Ook inclusie

Sabrina, in de veertig, is gek op cinema. “Toen ik mijn man ontmoette, gingen we vaak naar de film. Dan moest hij me constant uitleggen wat er gebeurde, dus hebben we gekozen voor betaalde platforms die AD aanbieden.” Daardoor kon Sabrina de openingsceremonie van de Olympische Spelen in Parijs volgen. “Het was echt geweldig.  Het beschrijven van wat er live gebeurt, is waarschijnlijk nog veel moeilijker, maar het is een voorwaarde voor inclusie. Zonder die AD zou ik alles gemist hebben van de controverse die na de ceremonie volgde.”