De brailleliga verbindt

Je documenten aanvragen bij je gemeente, een reis boeken, je boodschappen laten leveren, dat is allemaal mogelijk van thuis dankzij smartphones, tablets en computers. Maar je moet ze wel kunnen gebruiken. Dat is een van de missies van de Brailleliga.

Hoewel jongeren wel geboren lijken met een telefoon in de hand, is niet alles voor iedereen zo logisch en intuïtief, en al zeker niet voor blinde en slechtziende personen. De Brailleliga geeft opleidingen om deze toestellen te leren gebruiken. Sinds de COVID-pandemie boomt deze dienstverlening. Myriam Chabot is experte in technische aanpassingen, en geeft onder andere ook deze lessen van onschatbare waarde. “We hebben modellen die werken met Android of iOS (Apple), zodat mensen ze kunnen uitproberen en de meest geschikte kunnen kiezen.”

Beoordeling van vaardigheden

Het begint allemaal met een beoordeling: over welke technologische vaardigheden beschik je en wat heb je nodig? Het is cruciaal om dat eerst te bepalen, zodat de functies direct op maat kunnen uitgelegd worden. Er is vooral een grote vraag bij 65-plussers. “Sommige mensen willen alleen bellen en sms’en, dus dan is de aanschaf van een smartphone niet gerechtvaardigd. In dat geval wordt de persoon verwezen naar de mobiele telefoons met grote knoppen die verkrijgbaar zijn bij de BrailleShop.” Na de beoordeling gaat de begeleiding individueel verder op basis van de vraag, de noden en de voorkennis.

De eerste stap zijn de basistoegankelijkheids-instellingen. “De afgelopen jaren hebben fabrikanten grote inspanningen geleverd om tegemoet te komen aan blinde en slechtziende personen. Zo kunnen we de grootte van de letters, de contrasten en de verlichting aanpassen. Je kunt de zoom activeren of Voice Over/ TalkBack (twee toepassingen die de informatie op het scherm voorlezen). Toegankelijkheid omvat ook handmatige commando’s. Op sommige modellen komt het 2 of 3 keer tikken op bijvoorbeeld het scherm of op de achterkant van de telefoon overeen met specifieke commando’s.”

“Wat voor ons belangrijk is, is dat iedereen zelfstandiger wordt, rekening houdend met ieders behoeften en vaardigheden. Het is waar dat sommige mensen meer moeite hebben en meer tijd en praktische oefeningen nodig hebben. Iedereen krijgt een cursus in grootletterdruk waarin de te volgen stappen staan beschreven. Voor blinde personen nemen we de instructies vocaal op met de spraakrecorder van de telefoon.”

De spraakassistent

Het hulpmiddel is beschikbaar op je smartphone of op een aangesloten luidspreker thuis. Hij heet Siri, Alexa, Google of Bixby en reageert op allerlei verzoeken, zoals “Wat voor weer wordt het morgen? of “Start een timer van 3 minuten”. Mits je de vraag correct stelt! “Sommige ouderen vinden het onmogelijk om met een speaker te praten. Er kan ook een dictie- of taalprobleem zijn, maar meestal is het zeer nuttig. Het is ook handig als het moeilijk is om de smartphone te bedienen, bijvoorbeeld als je last hebt van trillingen. De spraakassistent kan applicaties openen. Voorbeeld: “Siri, open de Belfius-app. Controleer mijn saldo. Betaal deze rekening”.

De applicaties

Er bestaan specifieke applicaties voor blinde en slechtziende personen. Seeing AI (Apple) scant documenten en leest ze hardop voor. Handig voor het lezen van een menu, een brief of een verpakking. Dankzij artificiële intelligentie kan deze applicatie ook een gezicht scannen en het uiterlijk van de persoon beschrijven. Het Androidequivalent heet LookOut. Voor wie onderweg is, werd de NMBS Assist-app onlangs geüpdatet om beter aan de verwachtingen te voldoen. Moovit is ook beschikbaar voor gebruikers van het openbaar vervoer.

Veel applicaties zijn volledig toegankelijk voor blinde en slechtziende personen. Volgens onze mobiliteitsenquête gebruikt 75 % van de respondenten Google Maps om zich te verplaatsen. “De Uber-applicatie is ook zeer toegankelijk en de EATS-versie ervan wordt veel gebruikt door blinde en slechtziende personen om het menu te bekijken wanneer ze in een restaurant zijn. Over het algemeen zijn de meeste traditionele toepassingen compatibel met TalkBack (Android) en nog meer met VoiceOver (iPhone). Bijvoorbeeld ItsMe, dat wordt gebruikt om zich online te identificeren, verbinding te maken met overheidsportalen, transacties te bevestigen of documenten te ondertekenen”.

Anderzijds zijn sommige applicaties nog steeds erg slecht ontworpen en helemaal niet aangepast. “YouTube is een doolhof voor slechtziende personen. Je moet alles scannen en dat kost verschrikkelijk veel tijd. De meeste bankapplicaties hebben ook nog veel werk voor de boeg om echt toegankelijk te zijn. Soms zorgt het vergroten van het scherm ervoor dat elementen niet meer zichtbaar zijn, waardoor je informatie mist.”

Deadline 2025

In principe zouden deze slecht ontworpen applicaties niet lang meer mogen bestaan. De Europese toegankelijkheidswet wordt op 28 juni 2025 van kracht. Na deze datum moeten alle producten en diensten toegankelijk zijn voor de 87 miljoen Europeanen met een handicap. Computers, smartphones, tablets en hun besturingssystemen, terminals (ticketautomaten, vervoersbewijzenautomaten en incheckautomaten), telefoondiensten, digitale boeken en e-commerce zullen allemaal bruikbaar moeten zijn voor iedereen, inclusief personen met een visuele handicap. In België is een derogatie, een afwijking van de wet, toegekend aan micro-ondernemingen. Zij hebben tot 2030 de tijd om aan de nieuwe Europese vereisten te voldoen.