Erkenning braille

In 2025 viert braille zijn 200ste verjaardag! Het was namelijk in 1825 dat Louis Braille zijn systeem voor lezen en schrijven voltooide. De Brailleliga wil van dit symbolische moment gebruikmaken om de erkenning van braille als immaterieel cultureel erfgoed aan te vragen.

Ook aan het begin van het derde millennium blijft braille de enige manier voor blinde en slechtziende personen om spellingsregels, grammatica en interpunctie te leren, of om tabellen of muziekpartituren te lezen. Zoals uit onze enquête blijkt (zie p.9), is braille niet door alle blinde en slechtziende personen gekend. Daarom is het noodzakelijk om maatregelen te nemen om braille te behouden en te waarderen.

In het kader van het 200-jarig bestaan hebben verschillende landen stappen ondernomen om “het aanleren en gebruiken van braille” op te nemen in hun inventaris van immaterieel cultureel erfgoed. Deze nationale erkenning is een noodzakelijke stap om vervolgens opname in het immaterieel cultureel erfgoed van de mensheid bij UNESCO aan te vragen. Frankrijk, het geboorteland van Louis Braille en de thuisbasis van UNESCO, heeft dit proces in 2023 afgerond.

Duitsland was het enige land dat Frankrijk voor was, door braille al in 2020 op te nemen in zijn nationale erfgoedlijst. Andere landen, zoals Portugal, hebben een aanvraag ingediend, terwijl landen zoals Brazilië, Canada, Spanje, Italië, Marokko, Senegal, Zwitserland en Japan dit nog overwegen. 

In België heeft de Brailleliga in februari een erkenningsaanvraag ingediend bij de Federatie Wallonië-Brussel en ze zal in april hetzelfde doen bij Vlaanderen. Op die manier kan ons land aansluiten bij de groep landen die wereldwijd pleiten voor de erkenning van braille.

Waarom is deze erkenning nu zo belangrijk? Allereerst is het een eerbetoon aan een uitvinding die een bepalende impact heeft gehad op het leven van blinde en slechtziende personen wereldwijd, door hen directe toegang te geven tot geschreven tekst in al zijn rijkdom.

Daarnaast draagt de erkenning bij aan de waardering van braille als levend erfgoed dat helpt om de maatschappelijke uitdagingen van kennis- en cultuurtoegang in een steeds veranderende wereld aan te gaan. Braille is een krachtig middel voor sociale inclusie: het stelt blinde en slechtziende personen in staat om te studeren, te werken en zelfstandig te communiceren. 

Tot slot opent de erkenning de deur naar mogelijke subsidies voor projecten die de instandhouding van dit erfgoed waarborgen, zoals overdracht, valorisatie en onderzoek. Braille krijgt namelijk steeds meer concurrentie van digitale hulpmiddelen op basis van spraak, en het gebruik ervan neemt af, een trend die vergelijkbaar is met de algemene afname van lezen in de samenleving.

Om in aanmerking te komen, moet de aanvraag gesteund worden door de braillegemeenschap: gebruikers, transcribenten, opleiders, enz. 

De Brailleliga heeft al tientallen steunbetuigingen ontvangen, stuk voor stuk levendige en ontroerende getuigenissen over de buitengewone impact van braille op het dagelijks leven, studies, werk en zelfontplooiing van wie het gebruikt.

Onze grootste wens is dat dit erkenningsproces bij UNESCO 
de stemmen hoorbaar maakt van iedereen die zich inzet voor het behoud van het aanleren en beoefenen van braille – want het is en blijft een onvervangbaar instrument voor inclusie.