Vlot audioboeken lezen

Audioboeken zijn een ideale manier voor blinde en slechtziende personen om even van wat literatuur te genieten. We nemen je mee in de wereld van bestanden beluisteren in het DAISY-formaat: van de basis tot enkele voor- en nadelen en welke apparaten of applicaties te gebruiken.

Wat is DAISY?

Het digitaal toegankelijk informatiesysteem (DAISY – Digital Accessible Information System) is het wereldwijde standaardformaat voor audioboeken, -kranten en -tijdschriften, dat specifiek is ontworpen voor personen met een visuele handicap of een leesbeperking (bv. dyslexie). DAISY biedt een pak meer mogelijkheden om vlot door een boek te navigeren dan gewone lineaire luisterboeken in mp3. Doordat de structuur van het gedrukte boek in dit formaat is opgeslagen, kunnen blinde en slechtziende personen genieten van een flexibele leeservaring zoals ook lezers van gewone boeken dat doen: door het opgenomen boek bladeren, stoppen met lezen en later op dezelfde plaats hervatten, direct naar een specifiek hoofdstuk gaan, een bladwijzer plaatsen, voetnoten lezen, de afspeelsnelheid kiezen zonder stemvervorming…

Waar vind je DAISY-boeken?

Verschillende bibliotheken en platformen beschikken over boeken in DAISY-formaat. Nederlandstalige lezers kunnen kosteloos terecht bij de openbare Luisterpuntbibliotheek, en hebben via de bibliotheek van de Brailleliga ook gratis toegang tot meer dan 37.000 Nederlandstalige audioboeken op het digitale platform ABC. Wie boeken, maar ook kranten en tijdschriften wil kunnen lezen in DAISY-formaat kan ook terecht bij het platform Anderslezen.

Hoe kan je een DAISY-bestand beluisteren?

Hiervoor heb je een apparaat of een toepassing nodig die het DAISY-formaat kan lezen. De meest bekende optie, en misschien ook de beste leeservaring voor personen met een visuele handicap vind je bij de DAISY-speler. Dat is een speciaal daarvoor ontworpen toestel met verschillende ingangen (CD, USB, geheugenkaart, draadloze verbinding met internet…) afhankelijk van het type, dat ook bestaat in verschillende groottes (tafelmodel, draagbaar model). 

De toestellen hebben vaak grote, duidelijke knoppen die elk slechts één functie hebben. Een DAISY-speler kan je aankopen in de BrailleShop van de Brailleliga of via een leverancier gespecialiseerd in hulpmiddelen voor de visuele handicap. In sommige openbare bibliotheken kan je ook een apparaat terugvinden.

Daarnaast kan je DAISY-boeken streamen. Daarvoor heb je een constante internetverbinding nodig, en een platform waar de boeken toegankelijk zijn; zoals bv. de bibliotheek van de Brailleliga, ABC of Anderslezen. Je kan DAISY-bestanden ook downloaden en dan afspelen op een pc met software als AMIS, of met apps op smartphone en tablet als Dolphin Easy Reader of Voice Dream Reader.

Fervente DAISY-lezers delen hun ervaring

Vinciane is slechtziend en maakt bijna elke dag gebruik van haar compacte DAISY-speler, bijvoorbeeld als ze aan het koken is. “Doordat het luisteren naar een boek minder inspanning vraagt dan lezen met de ogen, ben ik meer uitdagende lectuur zoals essays en documentaires gaan raadplegen. De concentratie is helemaal anders, en dankzij de DAISY-speler heb ik toch wel het plezier van het lezen herontdekt. Ik gebruik wel lang niet alle mogelijkheden die mijn toestel biedt, en soms lukt het niet altijd om alle bestanden erop te zetten door incompatibiliteit van de formaten, maar over het algemeen trek ik goed mijn plan.” Evy had het er aanvankelijk moeilijk mee dat ze door haar oogaandoening niet meer kon lezen, maar is intussen een fervent DAISY-lezer geworden. “Ik houd echt van lezen, een boek vasthouden, erin snuisteren… het heeft me wel wat tijd gekost om te aanvaarden dat ik dat moest loslaten, omdat het gewoon te vermoeiend werd. Ik heb toen heel veel van mijn boeken weggegeven. Het heeft ook een tijd geduurd tot ik mijn DAISYspeler echt ben beginnen gebruiken. Er komt wel wat bij kijken om er goed mee te kunnen werken: je moet weten hoe je er muziek of luisterboeken opzet, de omzetting van de formaten werkt niet altijd, het duurt soms een tijdje eer alles op je SD-kaartje gekopieerd raakt, je moet goed de mappenstructuur van de bestanden respecteren anders vindt de speler niet alles terug… Er is dus wel een zekere leercurve, maar eens je het onder de knie krijgt, kan je er heel veel mee doen. Aan de unief nam ik bijvoorbeeld mijn lessen op met mijn DAISY-speler om ze later thuis te herbeluisteren. Ik maak vaak gebruik van het Anderslezen platform en de Luisterpuntbibliotheek, zowel voor boeken als krantenartikelen en magazines. Ook het gemeentelijk magazine beluister ik met mijn DAISY-speler. Van streaming maak ik niet zo vaak gebruik omdat dat zeer afhankelijk is van de internetconnectie. Ik gebruik het meest mijn draagbare DAISY-speler met een SD-kaart waarop een 5 à 6-tal boeken kunnen.

Ook Witte Stok

Al decennialang wordt ons magazine ingesproken door vrijwilligers in onze opnamestudio in Brussel, en krijgen de leden die dat wensen een DAISYCD thuis opgestuurd met de nieuwste editie. Sinds kort plaatsen we de DAISY-bestanden ook ter beschikking op onze website. Zo kan je ze zelf het ZIP-bestand downloaden en beluisteren met het apparaat of de applicatie naar jouw voorkeur.

Bronnen: The DAISY Consortium, Luisterpuntbibliotheek